Fundamenty

Kształt fundamentów oraz parametry techniczne zależą od projektanta, który wskaże wszelkie możliwości wynikające m.in. z uwarunkowania terenu. Obciążenie gruntu stanowi główny czynnik, który jest sprawdzany przez uprawnionego architekta. Również on ustala potencjalne zagrożenia związane z wodami gruntowymi oraz dobiera stosowne materiały. Niewłaściwie zaprojektowane fundamenty mogą doprowadzić do katastrofy w trakcie prac budowlanych. Bardzo ważny jest również rodzaj materiałów budowlanych, które zostaną wykorzystane do budowy fundamentów.

Głębokość posadowienia fundamentów

Głębokość fundamentów zależy od dwóch głównych czynników:

• głębokości przemarzania gruntu - jest to głębokość, na której w trakcie zimy zamarza woda. W trakcie zamarzania woda zwiększa swoją objętość, co jest niebezpieczne dla fundamentów. Fundament musi zostać posadowiony poniżej tego poziomu, aby uniknąć niebezpiecznych sytuacji. Polska podzielona jest na cztery strefy, których głębokość przemarzania gruntu wynosi od 0,8 do 1,4 m,
• poziomu wód gruntowych - jeśli fundamenty zostały zagłębione poniżej poziomu wód gruntowych, to będą wymagały solidnej hydroizolacji, co będzie kosztowne. Fundamenty najlepiej zagłębiać tak, aby znajdowały się powyżej poziomu wód gruntowych. Bardzo często stosuje się w takim przypadku płytę fundamentową, aby uniknąć wchodzenia w ogromne koszty.

Ławy, stopy oraz ściany

Typowy fundament dla domu, który nie ma podpiwniczenia, jest zbudowany z trzech elementów. Na samym dole tego rozwiązania znajdują się ławy oraz punktowe stopy. To właśnie na tych elementach wznoszone są fundamenty, na których z kolei muszą zostać oparte ściany nośne budowli. Stropy będą stanowić odpowiedź na oparcie dla słupów lub innych elementów konstrukcyjnych o niedużym przekroju. W sytuacji, gdy dom będzie podpiwniczony, to ściany fundamentowe będą miały wysokość odpowiadającą wysokości podpiwniczonych pomieszczeń. Fundamenty należy nie tylko ochronić przed wodą, ale również zaizolować termicznie.

Rozwiązania w zakresie fundamentów

By brać pod uwagę konkretne rozwiązania technologiczne, należy najpierw zbadać właściwości działki, na której zamierzamy stawiać naszą inwestycję. Jednym z rozwiązań w tym zakresie są tzw. mikropale. Są one zakotwiczone głęboko w gruncie, który ma małą ścisłość. To rozwiązanie jest stosunkowo tanie oraz uniwersalne. Jedyne podłoże, które nas ogranicza, to skaliste. Dzięki mikropalom nie trzeba się martwić o zagęszczenie gruntu lub jego częściową wymianę. W przypadku, gdy grunt nośny znajduje się głęboko, można zastosować betonowe kręgi. Wykonuje się je przy pomocy tzw. metody studniarskiej. Na kręgach opiera się ławy, ich ilość musi określić projektant. Na skarpach natomiast bardzo użyteczny jest tzw. fundament schodkowy.

Materiał budowlany na ławy

Większość ław fundamentowych wykonywana jest z betonu. Betonowe ławy bardzo łatwo jest dostosować do określonych rozmiarów. Można je również bardzo łatwo dostosować do wymogów projektu. Mieszankę cementową można również odpowiednio dozbroić, aby spełniła wymogi w bardzo trudnych warunkach. Najprościej mieszankę jest zamówić w wytwórni betonu, gdyż oszczędzi nam to masę pracy.

Ściany fundamentowe oraz ściany piwnic

One również najlepiej, aby powstały z betonowych bloczków o odpowiednich wymiarach. Bloczki betonowe są przede wszystkim mrozoodporne oraz są odporne na ściskanie. Takie ściany będą również w dużej mierze odporne na nasiąkliwość. Ogromną zaletą ścian betonowych jest ich wytrzymałość, by ją zachować, z betonem należy pracować w odpowiednich temperaturach.

Płyta fundamentowa

Gdy właściwości gruntu na działce są trudne, wtedy należy się zastanowić nad płytą fundamentową. Budynek zostaje postawiony praktycznie na wysokości gruntu przy pomocy płyty żelbetowej. Zadaniem płyty fundamentowej jest rozkładanie ciężaru budynku równomiernie na całą płytę. Będzie to wobec tego doskonałe rozwiązanie w przypadku gruntów o niskiej nośności. Ogromnym plusem takiego rozwiązania jest ograniczenie robót ziemnych. Płyta jest ocieplona od spodu, co powoduje bardzo dobre odseparowanie od gruntu. Izolacja cieplna płyty łączy się również z izolacją cieplną ścian, co ma bardzo dobry efekt w postaci mniejszych strat ciepła. Kolejną zaletą jest to, iż płyta utworzy podłogę parteru.

Jak zabezpieczyć się przed wodą gruntową?

Projekt powinien zawierać rysunki fundamentów wraz z wykazem wszelkich materiałów budowlanych, które będą wymagane do wykonania izolacji. Mając w rękach opinię geotechniczną, dokonuje się założeń projektowych oraz proponuje najwydajniejsze zastosowania. By zabezpieczyć fundamenty przed wilgocią, należy wykonać izolację poziomą oraz pionową. Pozioma będzie nam potrzebna przede wszystkim na styku ścian fundamentowych z ławami fundamentowymi oraz ścianami parteru. Układa się ją bezwzględnie do miejsca, w którym rozpoczniemy układanie izolacji pionowej. Izolację poziomą należy wykonać z papy termozgrzewalnej lub z hydroizolacyjnej foli PCW, która maksymalnie może mieć grubość 2,0 mm. Pionowa izolacja typu lekkiego można zrobić z wielu z nas hydroizolacyjnych. Izolacje tzw. typu średniego wykonuje się przy użyciu papy termozgrzewalnej lub folii hydroizolacyjnej. Do izolacji pionowych przydadzą się folie polietylenowe, które wystarczy montować do ścian folią samoprzylepną. Jeśli zdecydujemy się na izolacje typu ciężkiego, to będzie wykorzystywana papa lub folie samoprzylepne, które są montowane wyłącznie po uprzednim zagruntowaniu podłoża. W przypadku izolacji ciężkiej warto rozważyć wykonanie fundamentu z wodoszczelnego betonu, który nie wymaga tak solidnej hydroizolacji, jak pozostałe materiały budowlane.

Kiedy należy wykonać drenaż opaskowy?

Drenaż stanowi instalację ze specjalistycznych rur, które są odpowiedzialne za zbieranie wody, która dostaje się w pobliże fundamentów oraz odprowadza wodę poza obręb budynku. Teoretycznie będzie potrzebny wyłącznie tam, gdzie grunt ma bardzo niską przepuszczalność. Warunki gruntowe mogą się zmieniać, dlatego czasem lepiej jest mimo wszystko uwzględnić drenaż w projekcie budowlanym. Jeśli budynek stanie na skarpie, to drenaż również będzie niezbędny.

Czym ocieplać?

Zadaniem izolacji termicznej jest walka z potencjalnymi stratami ciepła w naszym domostwie. Bardzo często również termoizolacja jest odpowiedzialna za ochronę hydroizolacji. Doświadczenie budowlańcy wskazują, iż powinno się ocieplać ściany fundamentowe oraz całą podłogę na gruncie. Ocieplenie od wewnątrz nie jest korzystnym rozwiązaniem w porównaniu do tradycyjnej metody. Ocieplenie może być również zlokalizowane w środku muru. Izolacja, która jest kładziona w dolnych częściach budowli, musi być odporna na działanie warunków atmosferycznych. Odpowiednia twardość będzie natomiast zabezpieczać przed zgnieceniem przez grunt. Do izolacji fundamentów przeznaczony jest przede wszystkim styropian lub droższa wersja polistyren ekstrudowany. Zaletą polistyrenu jest przede wszystkim jego lekkość oraz twardość. Do ocieplenia fundamentów może się nam również przydać:

• keramzyt,
• pollytag,
• szkło piankowe.

Budowa fundamentów

Miejsce, w którym będzie stała inwestycja, należy oczyścić z humusu. Należy wytyczyć obrys ścian konstrukcyjnych, a następnie chwycić za łopaty lub wynająć koparkę, która wykona wykopy. Dno wykopu trzeba wyrównać oraz utwardzić. Kolejnym krokiem będzie deskowanie ław oraz ścian fundamentowych. Betonowane ławy fundamentowe mają zazwyczaj wysokość 30-40 cm, szerokość musi być dostosowana do obciążenia oraz nośności gruntu zazwyczaj od 40 cm do 80 cm. Szalunek wykonuje się z desek oraz słupków drewnianych lub np. OSB. Szalunek wymaga usztywnienia, które wykonuje się w postaci chudego betonu na dnie zadeskowanego wykopu. Niektórzy kładą chudy beton jeszcze przed wykonaniem deskowania. Pomiędzy deskowaniem należy wykonać zbrojenie. Parametry zbrojenia każdorazowo ustalane są przez autora projektu budowlanego. Drewniane formy wypełnia się następnie betonową mieszanką. Po związaniu można zacząć stawiać ściany.

Ściany z betonu

W przypadku, gdy ściany będziemy wykonywać z betonu, to powinniśmy się najpierw zabrać za stosowne deskowanie ścian. Możemy się pokusić o bardziej nowoczesne zastosowanie, jakim są szalunki przestawne. Prace związane z betonem będą spowalniane przez wszelkie czynności pielęgnacyjne np. zraszanie betonu. Beton musi pozostać w deskowaniu przez okres 5-7 dni.

Stopy fundamentowe

Jeśli część obciążenia budynku nie jest przenoszona przez ściany, lecz przez słupy, to wykonuje się pod nimi tzw. stopy fundamentowe. Stopom należy nadać kształt prostopadłościanu, a minimalna wysokość stopy fundamentowej wynosi 30 cm. Wielkość stóp zależy od wielkości słupów, które zostaną na nich oparte.

Murowanie ścian fundamentowych i piwniczych

Ściany fundamentowe i piwnicze z bloczków betonowych należy murować w takim sam sposób jak ściany zewnętrzne oraz wewnętrzne budynku. Zaprawa cementowa, która jest do tego wykorzystywana, musi być odporna na wilgoć. W ich przypadku nie trzeba będzie czekać, aż osiągną wymaganą wytrzymałość, tak jak ma to miejsce w przypadku monolitycznych budynków. W przypadku domów jednorodzinnych bloczki z zasady nie wymagają wzmocnień prętami zbrojeniowymi. Niektóre z pustaków lub bloczków nie wymagają łączenia na zaprawę. Ściany z pustaków łączonych na sucho należy w całości wypełnić mieszanką betonową.

Betonowanie wraz z izolacją płyty fundamentowej

Płyta to żelbetowa konstrukcja, która układana jest na warstwie izolacji. Budowa płyty fundamentowej przebiega w kilku etapach:

• przygotowanie gruntu,
• rozłożenie izolacji,
• zbrojenie,
• betonowanie.

W pierwszej kolejności należy usunąć humus oraz zrobić płytki wykop. Podłoże należy wykonać ze żwiru oraz piasku, które musi zostać dobrze ubite oraz wyrównane. Następnie należy rozprowadzić instalację kanalizacyjną oraz wykonać przyłącze wodne i elektryczne. W późniejszych etapach nie będzie już możliwości, aby dokonać jakiekolwiek korekty. Wokół wykopu ustawia się opaskę termoizolacyjną, która jest wykonana z polistyrenu XPS lub styropianu. W ten sposób powstaje szalunek tracony, który wypełnia się następnie betonem. Gdy opaska zostaje wykonana, to na dnie wykopu układa się płyty termoizolacyjne, które rozmieszcza się w dwóch lub trzech warstwach. Hydroizolację układa się na ociepleniu.

Hydroizolacja fundamentów

Grunt jak gąbka chłonie, przetrzymuje, przepuszcza wodę. Aby fundamenty na tym nie ucierpiały, potrzebna jest izolacja przeciwwodna, która jest dostosowana do skali ewentualnego zagrożenia. Prace zazwyczaj są rozpoczynane od hydroizolacji poziomej, gdzie na oczyszczonym pasie ziemi rozwija się pas papy, zgrzewając ją jednocześnie do podłoża. Pas nie może być węższy, aniżeli ława. Drugą warstwę papy należy przykleić lepikiem do pierwszej warstwy. Druga hydroizolacja pozioma w każdym przypadku robiona jest między ścianami fundamentowymi a ścianami parteru w ten sam sposób. Izolacja pozioma powinna być połączona z izolacją podłogi na gruncie. Nie może się ona znaleźć poniżej poziomu hydroizolacji podłogi.

Jedna z najlżejszych izolacji pionowych wykonywana jest najczęściej przy użyciu masy bitumicznej. Podłoże musi być suche oraz w miarę czyste. Do hydroizolacji wykorzystuje się również dyspersje akrylowe oraz emulsje silikonowe. Materiał hydroizolacyjny powinien szczelnie przylegać na całej powierzchni do ścian.

Ocieplanie ścian fundamentowych

Montaż płyt termoizolacyjnych następuje po ukończeniu hydroizolacji punktowo na klej. W przypadku polistyrenu klej nie może zawierać rozpuszczalników organicznych. Szczeliny między płytami wypełniać należy niskoprężną pianą poliuretanową, chyba że płyty są przystosowane do łączenia na felc.

Jak wykonać drenaż

System odprowadzania wody należy wykonać w zgodzie z założeniami projektu budowlanego. Taki system powinien zostać zaprojektowany przez firmę, która specjalizuje się w systemach drenarskich. Rury drenarskie wykonywane są zazwyczaj z PCW, rzadziej z ceramiki. Czasem są otulone geowłókniną, która chroni otworki w nich przed zapchaniem. Wykorzystuje się również rury bez perforacji, które są odpowiedzialne za odprowadzenie dużych ilości wody poza teren nieruchomości. Rury należy układać na wcześniej przygotowanym podłożu, które należy wyłożyć geowłókniną. Istotne jest zachowanie spadku w kierunku odpływu, gdzie różnica powinna wynosić 5 cm na 10 m odcinku rur. System drenarski należy wyposażyć w studzienki kontrolne. Po zakończeniu prac drenaż należy zasypać żwirem płukanym. Zadaniem żwiru będzie zatrzymanie drobnych cząsteczek gruntu, które są przenoszone wraz z wodą. Grubość zasypki musi wynosić ok. 20 cm.

Wypełnianie wykopów

W trakcie prac związanych z fundamentami powinny się odbyć formalnie trzy odbiory potwierdzone stosownymi podpisami w dzienniku budowy. Pierwszą osobą, która będzie składać podpis, jest geodeta, gdy wytyczanie wykopów zostanie zakończone. Drugi odbiór prac nastąpi po wykonaniu zbrojenia, za który odpowiedzialny jest kierownik budowy. Również po wykonaniu fundamentów kierownik budowy jest zobowiązany do złożenia stosownego podpisu w dzienniku budowy. Po trzech odbiorach można przystąpić do kolejnego etapu związanego z wypełnieniem wykopów. Po zasypaniu fundamentów grunt wokół budynku należy ukształtować z 5% spadkiem od ścian, wówczas nie dojdzie do zalania fundamentów.

Sprawdź również:

Podstawa dachu

Mostki termiczne

Energia słoneczna na dwa sposoby